Havensluis in de Texeler Dijk

Oude Havensluis in ere hersteld
Op Texel ligt bij het plaatsje Den Hoorn op de zuidpunt van het eiland, het gebied Oude Hoorn. Eeuwen geleden was dit een vloedhaak, een haakvormige zandbank. Hier lag het dorpje Den Horn dat in 1398 is weggevaagd tijdens een mini oorlog met de Friezen.
In Oude Hoorn lagen in totaal vijf vloedhaken die aan het land vasthaakten door de afzettingen die de sterke getijstroom veroorzaakten. Tussen de vloedhaken lagen rustige baaien die als haven werden gebruikt. Ook deze slipten op den duur dicht. De baaien werden kwelders die later zijn ingepolderd.
Ruilverkavelingen in de jaren ’50 hadden tot gevolg dat de karakteristieke landschapselementen van dit bijzondere gebied verloren zijn gegaan. De boezem en de wadkreek, die in verbinding stond met het open water, werden gedempt maar zijn dit jaar weer uitgegraven.
De spuisluis in de Buitendijk, die ervoor zorgde dat het boezemwater de kreek in kon stromen, raakte in verval. Hier werd vroeger handelswaar in kleine bootjes geladen om via de kreek het open water op te varen. Nu wordt de sluis zodanig gerestaureerd dat die weer kan functioneren. Een karakteristiek sluisdeur, die voor de sier open en dicht kan, wordt op een moderne stuw geplaatst. Als in het najaar 2007 de stuw in gebruik wordt genomen dan kan zoet water de zilte polder instromen. Via een bestaand wandel- en fietspad is de havensluis bereikbaar. In het gebied komen twee informatieborden te staan, een aanlegsteiger als rustplaats geplaatst en een trap over de dijk gebouwd. Met het herstel van de peerdenpaadjes en tuunwallen wordt het aloude landschappelijke lijnenspel in het gebied teruggebracht.

In de herfstvakantie 2007 is een twee uur durende wandelexcursie door het gebied georganiseerd. Het opvallende was dat de deelnemers voornamelijk Texelaars waren. De eigen bevolking heeft belangstelling voor haar eiland, is zuinig op haar woon- en leefomgeving en waarderen de initiatieven die genomen worden voor het behoud van het landschap.

Initiatiefnemer
De Lieuw, Vereniging voor Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Texel in samenwerking met de agrariërs van het bedrijf Texelsun, Gebr. Lap en de heer F.J. Bakker. Dit project heet Boer en Water en is onderdeel van het Masterplan Water voor Texel.
 
Voordelen
De drie agrariërs hebben grond beschikbaar gesteld om waterberging mogelijk te maken. De boeren krijgen hiervoor een compensatie want waar water is, kunnen geen aardappels staan! De financiële vergoeding stelt ze in staat om elders grond te kopen of te huren voor landbouwactiviteiten. De capaciteit voor waterberging wordt ook vergroot door de boezem en de kreek die weer in ere zijn hersteld.
Het zoete water in de boezem voorkomt dat de landerijen verdrogen en verzilten, een proces dat al gaande was. De agrariërs kunnen nu verder boeren en tegelijkertijd het cultuurlandschap beheren en openstellen voor de toerist en recreant die rust en ruimte zoekt en kan genieten van de bijzondere vogels en de rijke natuur.

Bijzonderheden
Het profiel van de oude wierdijk kwam bloot te liggen tijdens de graafwerkzaamheden voor het herstel van de havensluis. Een historicus heeft onderzoek gedaan en maakt nu een studie van het ontstaan en de manier van bouwen van de wierdijk.